Staalontwikkeling voor een megatelescoop
Tata Steel gaat in de komende jaren een mogelijke staaltoepassing ontwikkelen voor de vacuümbuizen van de Einstein Telescope. Dit is een nieuw te bouwen hightech faciliteit om zwaartekrachtsgolven te detecteren.
Hiermee kunnen wetenschappers een nieuwe kijk vormen op het heelal en het ontstaan van het universum. Om dit ambitieuze project naar Nederland proberen te halen, hebben wetenschappers van Nederlandse universiteiten, onderzoeksinstituten en bedrijven, waaronder ons bedrijf, de handen ineengeslagen.
Frenk van den Berg van de afdeling Research & Development (R&D) is nauw betrokken vanuit Tata Steel. Frenk: “Wij doen onderzoek naar materiaal voor de geavanceerde buizen: binnenin deze buizen moet er sprake zijn van een ultrahoog vacuüm zodat de telescoop optimaal werkt. Dat betekent dat ìn en op het staal zo min mogelijk reststoffen mogen zitten want die kunnen de meting van de telescoop verstoren.”
Grote uitdaging
“Door deze uitdaging aan te gaan, komen we ook meer te weten over bijvoorbeeld de coatings van ons staal”, zegt Frenk. “Met onze kennis en ons product willen we eigenlijk roestvrijstaal zien te overtreffen op het gebied van ultrahoog vacuümprestaties. Dit biedt voor ons bedrijf mogelijk nieuwe en interessante perspectieven!”
De 12 superbuizen van de Einstein Telescope
De Einstein Telescope moet zwaartekrachtsgolven gaan meten: informatie over de meest extreme gebeurtenissen in het heelal, van de aard van zwarte gaten en neutronensterren tot de eerste momenten na de oerknal.
De reusachtige telescoop zal bestaan uit drie tunnels van elk 10 kilometer lang, die samen een driehoek vormen die op ongeveer 300 meter onder de grond komt te liggen. Per tunnel gaat het om vier buizen. In elke buis, 12 in totaal dus, loopt een bundel laserlicht voor heel precieze metingen. In deze buizen is een ultrahoog vacuüm noodzakelijk om lichtverstrooiing - en daarmee ruis op het signaal - te minimaliseren.
Om een indruk van de hoge nauwkeurigheid van de Einstein Telescope te geven: deze telescoop kan de stijging van het IJsselmeer registreren als er - let op - slechts één regendruppel in zou vallen.
Nederland zou de Europese Einstein Telescope graag in Zuid-Limburg gevestigd zien. Waar de Europese telescoop dan ook gebouwd gaat worden, de naam Einstein Telescope staat vast. De theorie van Albert Einstein over zwaartekrachtsgolven is al meer dan 100 jaar oud, maar sinds een aantal jaar kunnen wetenschappers deze trillingen van de ruimte daadwerkelijk waarnemen.
De subsidiërende instanties zijn: Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) van de Europese Unie, het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Provincie Limburg. De EFRO en EZK gelden worden ingezet via het Programma OPZuid 2014-2020 en REACT-EU.